Factor 03 Stressfactoren bij ouders

Welke invloed hebben stressfactoren van ouders? Denk aan psychologie/psychiatrie, trauma, verstandelijke beperking, schulden, enzovoort.

Deze pagina hoort bij de Familiescan bij scheidingen. De Familiescan helpt professionals om een eerste indruk te krijgen van de brede context rond een scheiding. De website Familiescan bij scheidingen is de opvolger van de app met dezelfde naam. De doorontwikkeling werd gedaan door Altra (onderdeel van iHUB) in samenwerking met negen gemeenten in de regio Hart van Brabant. Voor meer informatie over eigenaarschap en voorwaarden voor gebruik van de Familiescan, zoek contact met Olaf Goorden via o.goorden@altra.nl

Achtergronden

Stress heeft vaak verregaande gevolgen. Het psychisch functioneren van de ouder zelf lijdt eronder. Daarnaast is het van invloed op hoe beschikbaar de ouder kan zijn voor diens kind en hoe sensitief en responsief deze op signalen van het kind kan reageren. De impact op de ouder-kindrelatie kan groot zijn en daarmee indirect op het welzijn van kinderen.

Het belang van kinderen is gediend wanneer ouders ook als ex-partners een team blijven vormen. Psychische of andere persoonlijke problematiek bij ouders kan dit in de weg staan. Deze problematiek kan al lange tijd bestaan en mogelijk zelfs bijgedragen hebben aan het uit elkaar gaan van ouders. Psychische beschadiging van ouders kan ook voortkomen uit de scheiding zelf. Het kan gaan om problemen gerelateerd aan bijvoorbeeld psychiatrie, verslaving of trauma’s, en zowel internaliserend (zoals angst of depressie) of externaliserend (zoals agressie) zijn. Evengoed kunnen aangeboren (persoonlijkheids)kenmerken zoals een verstandelijke beperking als stressor werken en de mogelijkheden of bereidheid tot veranderen in de weg staan. Ook praktische problemen zoals schulden kunnen al langere tijd bestaan of uit de scheiding voortvloeien. Als persoonlijke problemen op de voorgrond staan, is dit een risico voor een constructieve en veilige hulpverlening.

Instrumenten en technieken bij informatieverzameling

Voor de hand liggende bronnen om informatie te verzamelen zijn: cliëntdossier, gesprekken met ouders (bij voorkeur samen), gesprekken met het kind, gesprekken met informanten uit het netwerk (leerkracht, familie, huisarts, enzovoort) en gesprekken met eventuele verwijzer en andere betrokken professionals. Overweeg om advies te vragen aan een gedragswetenschapper of andere professional met specialistische kennis op scheiding of een thema waarover je twijfelt.

Om zicht te krijgen op deze factor kun je daarnaast gebruik maken van onder andere:

Stressfactoren, veranderingsmogelijkheden en veranderingsbereidheid beslaan een groot aantal onderwerpen en leefgebieden van ouders. Antwoord op de volgende vragen kunnen ondersteunend zijn:

  • welke stressfactoren en beschermende factoren zijn aanwezig?
  • welke komen voort uit de scheiding zelf en welke zijn van andere aard?
  • welke stressfactoren kunnen aangepakt worden?
  • welke rol kunnen ouders zelf spelen in het aanpakken van de stressfactoren?
  • welke hulp is daarbij nodig?

Bij vermoedens van schade of andere op de voorgrond staande problemen bij volwassenen als gevolg van stress is overleg met een gedragswetenschapper noodzakelijk:

  • vragenlijsten om de opvoedbelasting te onderzoeken, zoals de OBVL
  • consultatie bij een gedragswetenschapper of andere professional met specialistische kennis
  • handelingsgerichte diagnostiek door een gedragswetenschapper

Mogelijke interventies specifiek bij deze factor

  • (handelingsgerichte) diagnostiek om de schade nader in beeld te brengen en oplossingsrichting te bepalen
  • hulp gericht op aanpak van stressoren, bijvoorbeeld opvoedondersteuning, netwerkversterking, schuldhulpverlening.
  • hulp aan kind gericht op bijvoorbeeld trauma- en verliesverwerking of omgaan met psychiatrie bij ouders
  • hulp aan ouders gericht op bijvoorbeeld trauma- en verliesverwerking, depressie of andere psychiatrische problematiek

Er zijn nog maar enkele interventies beschikbaar die gericht zijn op scheidingshulp voor doelgroepen met stressfactoren zoals een verstandelijke beperking. Soms kan tijdens de scheidingshulp al aanvullende hulp ingezet worden. Als stressfactoren groot zijn en/of veranderingsmogelijkheden beperkt zijn, is aanvullende hulpverlening nodig om de scheidingshulp te laten slagen. De keuze voor een interventie is sterk afhankelijk van de aard en ernst.  Als er sprake is van (vermoedens van) trauma of andere psychiatrische problemen die al dan niet op de voorgrond staan, raadpleeg dan altijd een gedragswetenschapper. Doe dat ook indien de veiligheid door deze stressfactoren in gevaar dreigt te komen.

Meer bronnen

Voor meer achtergrondinformatie over scheiding en problemen van kinderen, zie: