Factor 13 Veiligheid van kinderen
Wat weet je over de acute of structurele veiligheid van het kind? Denk aan signalen van fysieke kindermishandeling, seksueel misbruik, verwaarlozing, getuige van huiselijk geweld, enzovoort.
Deze pagina hoort bij de Familiescan bij scheidingen. De Familiescan helpt professionals om een eerste indruk te krijgen van de brede context rond een scheiding. De website Familiescan bij scheidingen is de opvolger van de app met dezelfde naam. De doorontwikkeling werd gedaan door Altra (onderdeel van iHUB) in samenwerking met negen gemeenten in de regio Hart van Brabant. Voor meer informatie over eigenaarschap en voorwaarden voor gebruik van de Familiescan, zoek contact met Olaf Goorden via o.goorden@altra.nl
Achtergronden
De term veiligheid is een breed begrip dat betrekking heeft op de veiligheid van de kinderen, de individuele ouders en de professional. De Familiescan is gericht op de situatie van de kinderen. Scheidingen kennen verschillende gradaties van ernst. Conflictueuze scheidingen zijn op zichzelf een voorspeller voor kindermishandeling. De scheidingssituatie is dan niet noodzakelijk een veroorzaker van mishandeling, maar wel reden om alert te zijn. Zoals conflicten en/of huiselijk geweld tussen ouders al lange tijd kunnen bestaan voordat de scheiding plaatsvindt, zo ook kan kindermishandeling al lange tijd een feit zijn. Ook kan voor de scheiding al sprake zijn van acute of structurele onveiligheid in de opvoedsituatie, als gevolg van ontoereikende opvoedvaardigheden of ontoereikend ouderschap. Daarnaast is het opgroeien in een eenoudergezin eveneens een voorspeller voor kindermishandeling.
De Familiescan
De Familiescan is niet een veiligheidstaxatie-instrument, maar veiligheid speelt een belangrijke rol bij het taxeren. Het beschouwen van alle factoren, opgenomen in de Familiescan, helpt om een betere uitspraak te kunnen doen over de veiligheid van de kinderen. Bij een vermoeden van kindermishandeling, maar ook bij ‘slechts’ twijfels over de veiligheid van kinderen, ouders of de professional zelf, dient altijd een gedragswetenschapper of lijnverantwoordelijke geraadpleegd te worden. Als gehandeld moet worden is de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling de leidraad voor dat handelen.
Veiligheid van kinderen gaat over handelingen die op het kind gericht zijn (zoals psychologische of fysieke kindermishandeling) en over handelingen en situaties die indirect een verstorende invloed kunnen hebben op het welzijn, opgroeien en ontwikkelen van kinderen. Denk aan ouders die door ruzies niet in staat zijn tot goed genoeg ouderschap of kinderen die hun bekende omgeving moeten verlaten.
Instrumenten en technieken bij informatieverzameling
Voor de hand liggende bronnen om informatie te verzamelen zijn: cliëntdossier, gesprekken met ouders (bij voorkeur samen), gesprekken met het kind, gesprekken met informanten uit het netwerk (leerkracht, familie, huisarts, enzovoort) en gesprekken met eventuele verwijzer en andere betrokken professionals. Overweeg om advies te vragen aan een gedragswetenschapper, Veilig Thuis of andere professional met specialistische kennis op scheiding of een thema waarover je twijfelt.
De Familiescan is niet primair een instrument voor veiligheidstaxatie, maar kan wel helpen om meer zicht te krijgen op de veiligheid. Bij twijfels over veiligheid of een vermoeden van onveiligheid, zijn altijd extra stappen nodig om dit verder uit te zoeken en/of acuut te handelen. Vooral het delen van de twijfels, vermoedens of onzekerheden met een collega, gedragswetenschapper en/of verwijzer is van groot belang. Daarnaast zijn er diverse hulpmiddelen en instanties die (verplicht) benut kunnen worden.
Om zicht te krijgen op deze factor kun je daarnaast gebruik maken van onder andere:
- Conflictladder
- ARIJ
- Tijdlijn
- TRF (Teachter Report Form, ingevuld door leerkracht)
- POL (Peuter Observatie Lijst, ingevuld door medewerker kinderdagverblijf)
Mogelijke interventies specifiek bij deze factor
Boven alles geldt dat je twijfels, vermoedens of onzekerheden rondom veiligheid altijd moet delen met een gedragswetenschapper en eventuele verwijzer.
Houdt ook rekening met de veiligheid van de ouders (zie Factor 14).
Denk verder aan:
- Hulp gericht op vergroten veiligheid
- Draag zorgen over veiligheid nooit alleen. Zoek contact met een gedragswetenschapper, werkbegeleider of Veilig Thuis. En maak gebruik van:
- Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
- Veilig Thuis
- Verwijsindex Risicojeugd
- Richtlijnen Jeugdhulp (specifiek de Richtlijn Kindermishandeling voor jeugdhulp en jeugdbescherming)
- Veiligheidstaxatie-instrumenten zoals de ARIJ en de MASIC.
- Interventies specifiek gericht op (acute) veiligheid en een veiligheidsplan.
Meer bronnen:
Voor meer achtergrondinformatie over scheiding en problemen van kinderen, zie:
- Webpagina’s van het Nederlands Jeugdinstituut.
- Webpagina’s van de Richtlijnen Jeugdhulp met een specifieke richtlijn over scheiding en richtlijnen over andere, mogelijk bijkomende, problemen.