Factor 14 Veiligheid van de ouders

Wat weet je over de acute en structurele veiligheid van ouders? Denk aan signalen van geweld, stalking, bedreiging, ernstige (valse) beschuldigingen door (ex-)partner of netwerk, enzovoort.

Deze pagina hoort bij de Familiescan bij scheidingen. De Familiescan helpt professionals om een eerste indruk te krijgen van de brede context rond een scheiding. De website Familiescan bij scheidingen is de opvolger van de app met dezelfde naam. De doorontwikkeling werd gedaan door Altra (onderdeel van iHUB) in samenwerking met negen gemeenten in de regio Hart van Brabant. Voor meer informatie over eigenaarschap en voorwaarden voor gebruik van de Familiescan, zoek contact met Olaf Goorden via o.goorden@altra.nl

Achtergronden

Onveiligheid kan ontstaan door de gebeurtenissen en stress rondom een scheiding, maar het kan ook al, soms jarenlang, voorafgaand aan de scheiding bestaan. Huiselijk geweld op zichzelf vergroot de kans op een scheiding en andersom is een scheiding een risicofactor voor ontstaan of escaleren van huiselijk geweld. De kans op huiselijk geweld en kindermishandeling is vervolgens in conflictueuze scheidingssituaties weer veel groter dan wanneer er weinig conflict is. Psychopathologie bij één of beide ouders zorgt voor extra risico.

Situaties van geweld gericht tegen het kind en geweld gericht tegen de andere ouder vragen om een andere aanpak. Bij vermoedens van geweld is het van groot belang om volgens de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te werken. Draag zorgen over veiligheid nooit alleen, maar zoek zo spoedig mogelijk contact met een expert, zoals een gedragswetenschapper of Veilig Thuis.

De kern van veiligheid is ‘de afwezigheid van onveilige gebeurtenissen’, en specifiek gebeurtenissen waarvan de kans op herhaling bestaat. Bij inschatten en de (acute) aanpak van veiligheid staat de directe veiligheid altijd voorop. Pas als er geen zorgen (meer) zijn over de acute veiligheid kan aan verandering en verwerking gewerkt worden richting stabiele veiligheid en herstel. Zie voor meer informatie hierover ook de visie gefaseerd samenwerken aan veiligheid.

Veiligheid van ouders en kinderen kan nauw met elkaar verbonden zijn. Stress van ouders kan onveiligheid in de hand werken. Zowel tussen ouders onderling als tussen ouders en hun kinderen. Ouders kunnen door de scheiding sneller geïrriteerd raken of inlevingsvermogen verliezen en zich mogelijk afreageren op elkaar of de kinderen. Ook kunnen ze zich juist minder betrokken voelen of apathisch raken. Als kinderen getuige zijn van hoog oplopende ruzies of openlijk geweld tussen ouders, is er al sprake van kindermishandeling.

Geweld kan situationeel zijn. Beide partners hebben dan vaak een rol in het ontstaan van de uitbarsting van geweld. Ernstig letsel is hierbij een mogelijkheid. Als geweld meer structureel is kan dit gaan om eenzijdig geweld waarbij één ouder gewelddadig is ten opzichte van de andere ouder om die te domineren of isoleren. Dergelijk meer berekenende vormen van geweld kunnen echter ook door ouders over en weer toegepast worden. Een (dreigende) scheiding vergroot het risico op geweld en mogelijk ook de hevigheid ervan.

Instrumenten en technieken bij informatieverzameling

Voor de hand liggende bronnen om informatie te verzamelen zijn: cliëntdossier, gesprekken met ouders (bij voorkeur samen), gesprekken met het kind, gesprekken met informanten uit het netwerk (leerkracht, familie, huisarts, enzovoort) en gesprekken met eventuele verwijzer en andere betrokken professionals. Overweeg om advies te vragen aan een gedragswetenschapper of andere professional met specialistische kennis op scheiding of een thema waarover je twijfelt.

Om zicht te krijgen op deze factor kun je daarnaast gebruik maken van onder andere:

  • Veiligheidstaxatie-instrumenten zoals de ARIJ en de MASIC (om respectievelijk de het risico op kindermishandeling en geweld tussen (ex-)partners te screenen).
  • Conflictladder
  • Tijdlijn

Mogelijke interventies specifiek bij deze factor

Boven alles geldt dat je twijfels, vermoedens of onzekerheden rondom veiligheid altijd moet delen met een gedragswetenschapper en eventuele verwijzer.

Houdt ook rekening met de veiligheid van de kinderen (zie Factor 13).

Denk verder aan:

  • Hulp gericht op vergroten veiligheid
  • Draag zorgen over veiligheid nooit alleen. Zoek contact met een gedragswetenschapper, werkbegeleider of Veilig Thuis. En maak gebruik van:

Meer bronnen

Voor meer achtergrondinformatie over scheiding en problemen van kinderen, zie: